Οι Πόντιοι τιμούσαν τα Χριστούγεννα και εξακολουθούν να τα τιμούν με ευλάβεια και λαμπρότητα, καθώς είναι μία από τις σημαντικότερες γιορτές της Χριστιανοσύνης.
Οι Πόντιοι, οι οποίοι είναι βαθιά θρησκευόμενοι, δίνουν μεγάλη σημασία στο θρησκευτικό κομμάτι των ημερών. Ακόμη και όταν ένιωσαν την απόλυτη ταπείνωση και τον ξεριζωμό από την πατρίδα τους δεν έπαψαν να έχουν την ίδια αντιμετώπιση για τις γιορτινές μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Στην Πάφο
Εξαιτίας της γενοκτονίας των Ποντίων αρκετοί ήταν αυτοί που για να ξεφύγουν αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω την πατρίδα τους και να μεταναστεύσουν σε άλλες χώρες. Έτσι δημιουργήθηκε το φαινόμενο της Ελληνοποντιακής διασποράς. Μεγάλο ποσοστό των Ποντίων μετανάστευσαν κυρίως στη Ρωσία, στη Γεωργία, την Ελλάδα και μεταγενέστερα στην Κύπρο και στην Πάφο. Με την πάροδο των χρόνων, άρχισαν να υιοθετούν τα τοπικά έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου που κατοικούσαν, όμως, παράλληλα, κρατούσαν και κάποιο κομμάτι της εθνικής τους ταυτότητας συνδυάζοντας τα με την κουλτούρα των χωρών που ζούσαν.
Τα Χριστούγεννα
Η κα. Νταρίκω Θεοχαρίδη, συνταξιούχος, η οποία ζει στην Πάφο τα τελευταία 22 χρόνια, μίλησε στον «Αδέσμευτο» για τις γιορτές των Χριστουγέννων: «Οι ημερομηνίες που γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια είναι διαφορετικές με την Κύπρο, καθώς η Ρωσία και ακολούθως η Γεωργία κρατούν το παλαιό ημερολόγιο» είπε, σημειώνοντας παράλληλα ότι, «πρώτα γιορτάζουμε την Πρωτοχρονιά την 1η Ιανουαρίου και μετά τα Χριστούγεννα, στις 7 Ιανουαρίου. Ακολούθως στις 19 Ιανουαρίου η μέρα που γιορτάζουμε τα Θεοφάνια.
Η κόρη του Χιονού
Στην Ρωσία και την Γεωργία τα δώρα τα έφερνε ο Άγιος Βασίλης μαζί με τη Σνεγκούροτσκα, η οποία ήταν η Κόρη του Χιονιού, ένα κοριτσάκι το οποίο αποτελεί τον κεντρικό χαρακτήρα ρωσικών λαϊκών παραμυθιών, αλλά και σημαντικός χαρακτήρας της πρωτοχρονιάτικης μυθολογίας. Βέβαια, πολλοί την έχουν στο μυαλό τους ως την εγγονή του Άγιου Βασίλη.
Η γιαγιά Νταρίκω είπε επίσης ότι, «την παραμονή της πρωτοχρονιάς ετοιμάζουμε το τραπέζι, από το οποίο δεν λείπουν ποτέ τα μανταρίνια, τα καρύδια, οι γευστικές σαλάτες όπως για παράδειγμα η ρώσικη σαλάτα ή αλλιώς ολιβιέ, τα λαχταριστά «γκαλουψί», δηλαδή λαχανοντολμάδες και τέλος ένα είδος μεζέ που ονομάζεται «χαλαντιέτς», το οποίο φτιάχνεται από το κεφάλι και τα αυτιά του γουρουνιού και συνδυάζεται με αυθεντική ρωσική βότκα».
Την ίδια ποικιλία πιάτων είχαν και στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι που γινόταν στις 7 Ιανουαρίου, ωστόσο στις 19 Ιανουαρίου που ήταν η γιορτή των Θεοφανίων, έφτιαχναν το λεγόμενο «παγάτς», ένα είδος βασιλόπιτας την οποίαν έκοβαν τη συγκεκριμένη μέρα. «Πέρα από τα κομμάτια που κόβουν για τα μέλη της οικογένειας, κόβουν ένα κομμάτι για τον Χριστό, ένα κομμάτι για την Παναγία, ένα κομμάτι για το σπίτι και ένα κομμάτι για τον «μουσαφίρη», δηλαδή το άτομο που πιθανόν να επισκεφτεί το σπίτι μέσα στις γιορτές» ανέφερε παράλληλα η κυρία Θεοχαρίδη στον Αδέσμευτο.
Τα έθιμα των Ποντίων
«Οι περισσότεροι Πόντιοι έχουν υιοθετήσει ένα μεγάλο κομμάτι των παραδόσεων της Πάφου και πλέον γιορτάζουν τις ίδιες μέρες με τους ντόπιους τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνια. Παρόλα αυτά εξακολουθούν να γιορτάζουν τις γιορτές και με το παλιό ημερολόγιο» σημειώνει η κ. Θεοχαρίδη για να επισημάνει πώς τα ονομάζουν «Старое Рождество и старый Новый год», που στα ρωσικά σημαίνει παλιά Χριστούγεννα και παλιά πρωτοχρονιά».
Αυτό σημαίνει ότι γιορτάζουν δύο φορές, μία με το ημερολόγιο της Κύπρου και άλλη μια με το Ρωσικό ημερολόγιο. Και τις δύο φορές τιμούν τις γιορτές με παραδοσιακά πιάτα όπως αυτά που έφτιαχναν στα χωριά τους, τις παραδοσιακές σαλάτες, τους λαχανοντολμάδες κλπ.
Άλλο ένα έθιμο που κατάφεραν να διατηρήσουν μέχρι σήμερα είναι το «τσοράπ ατμάχ». Ένα πολύ διασκεδαστικό έθιμο, το οποίο γιορτάζεται την παραμονή της πρωτοχρονιάς. Άτομα πηγαίνουν σε φιλικά και οικογενειακά σπίτια ντυμένοι με αστεία ρούχα, με τους άντρες να ντύνονται γυναίκες και οι γυναίκες άντρες.
Με αυτή την αμφίεση και μουσική συνοδεία, συνήθως με τουμπερλέκι ή νταούλι, τραγουδάνε τα κάλαντα και διασκεδάζουν.
Στα πιο αξιοσημείωτα, η χριστουγεννιάτικη κάλτσα των καλεσμένων, που την ρίχνουν στο σπίτι, μόλις μπουν, για να τους δώσουν κάποιο «δωράκι» οι οικοδεσπότες, όπως χρήματα ή γλυκά ως ένδειξη αγάπης. Ανταλλαγή δώρων γίνεται και την πρωτοχρονιά, καθώς τότε «έρχεται» ο Άγιος Βασίλης.
Κατά τα άλλα, οι Πόντιοι της Πάφου γιορτάζουν τις γιορτές όπως τους ντόπιους, πηγαίνοντας εκκλησία και γιορτάζοντας τις Άγιες μέρες με οικογενειακά τραπέζια μαζί με αγαπημένα τους πρόσωπα.
ΑΙΜΙΛΙΑ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ