Το γκάζι αναπτήρα, κοινώς, βουτάνιο είναι ένα άχρωμο, άοσμο αέριο που ανήκει στους υδρογονάνθρακες. Πιο συγκεκριμένα, είναι ένα αλκάνιο με χημικό τύπο C₄H₁₀.
Χρησιμοποιείται κυρίως: ως καύσιμο (σε αναπτήρες, φορητές εστίες, γκαζάκια), σε σπρέι ως προωθητικό αέριο και σε μερικές βιομηχανικές διαδικασίες.
Το βουτάνιο είναι πολύ εύφλεκτο, γι’ αυτό και είναι ιδανικό για μικρές φλόγες όπως σε αναπτήρες. Σε υγρή μορφή βρίσκεται μέσα στα γκαζάκια και στους αναπτήρες, αλλά όταν ανοίξει το καπάκι, εξατμίζεται αμέσως σε αέριο.
Το βουτάνιο δεν είναι ασφαλές για κατανάλωση. Είναι τοξικό για τον άνθρωπο.
Αν κάποιος το εισπνεύσει (ειδικά επίτηδες, όπως κάνουν κάποιοι σε επικίνδυνα «παιχνίδια» με αέρια), μπορεί να προκαλέσει: ζαλάδα, ναυτία, απώλεια συνείδησης, καρδιακές αρρυθμίες και σε σοβαρές περιπτώσεις θάνατο.
Ούτε να το πιεί ούτε να το εισπνεύσει πρέπει κάποιος, καθώς είναι κατασκευασμένο μόνο για καύση (φλόγα), όχι για το ανθρώπινο σώμα.
Τι παθαίνει το σώμα αν κάποιος εισπνεύσει βουτάνιο:
1. Πρώτα επηρεάζει τον εγκέφαλο
Το βουτάνιο, μόλις εισπνευστεί, περνάει γρήγορα στους πνεύμονες και από εκεί στο αίμα και στον εγκέφαλο. Επειδή είναι λιποδιαλυτό (διαλύεται σε λίπος), επηρεάζει τα νευρικά κύτταρα και μπλοκάρει τα σήματα μεταξύ τους. Αυτό προκαλεί: ζάλη, σύγχυση, απώλεια συντονισμού, ευφορία (αυτό που κάποιοι κυνηγάνε όταν το κάνουν επίτηδες).
2. Μετά επηρεάζει την καρδιά
Το βουτάνιο προκαλεί ανωμαλίες στον ρυθμό της καρδιάς (αρρυθμίες). Μπορεί ξαφνικά να γίνει πολύ γρήγορος ή να σταματήσει τελείως (καρδιακή ανακοπή). Υπάρχει ένας όρος που λέγεται “sudden sniffing death” — δηλαδή, «ξαφνικός θάνατος από εισπνοή», και μπορεί να συμβεί ακόμα και με μία φορά.
3. Έλλειψη οξυγόνου
Το βουτάνιο «πιάνει θέση» αντί για οξυγόνο στους πνεύμονες, οπότε μπορεί να προκαλέσει ασφυξία (ο εγκέφαλος δεν παίρνει αρκετό οξυγόνο).
4. Μακροχρόνια ζημιά
Αν κάποιος το κάνει επαναλαμβανόμενα, μπορεί να πάθει: βλάβες στον εγκέφαλο, βλάβες στο ήπαρ και στα νεφρά, προβλήματα μνήμης, προσοχής και ψυχολογικές διαταραχές, ακόμα και θάνατο καθώς το σώμα δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί αέρια σαν το βουτάνιο, γιατί είναι τοξικά και βίαια για τα κύτταρα.