Το Δημοτικό Συμβούλιο Πάφου σε συνεδρία του που έγινε στις 17 Ιανουαρίου 2022 αποφάσισε, κατά πλειοψηφία, να εισηγηθεί την κατά παρέκκλιση έγκριση πολεοδομικής άδειας οικοδομής για ανέγερση καθεδρικού ναού στον «δημόσιο κήπο» της Πάφου, που είναι ιδιοκτησία της Μητρόπολης Πάφου. Σύμφωνα με πληροφορίες τίθεται σαν όρος ο ναός να ανεγερθεί σε μέρος του «κήπου» και η υπόλοιπη έκταση να παραχωρηθεί στον Δήμο Πάφου. Η απόφαση έχει διχάσει την κοινή γνώμη, αφού από κάποιους θεωρείται ένας αναγκαίος συμβιβασμός για να κλείσει μια πληγή δεκαετιών, ενώ άλλοι, θεωρούν ότι η τυχόν ανέγερση καθεδρικού ναού στον συγκεκριμένο χώρο θα είναι καταστροφική για το περιβάλλον και τον χαρακτήρα της Πάφου.
Οι προσπάθειες της Μητρόπολης Πάφου για ανέγερση νέου καθεδρικού ναού χρονολογούνται εδώ και κάποιες δεκαετίες. Ο πρώην Μητροπολίτης και νυν Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β’ προτιμούσε ο ναός να ανεγερθεί στην πλατεία Μουσαλλά, η οποία διαθέτει απεριόριστη θέα προς την θάλασσα, προφανώς για να δεσπόζει της περιοχής και να είναι ορατή από τα διερχόμενα πλοία. Η πρώτη επίσημη αίτηση έγινε το 1997 και με αυτή εζητείτο μέρος της πλατείας, έκτασης 1400 τ. μέτρων, σε αντάλλαγμα με ισάξιο μέρος του «δημοσίου κήπου», ιδιοκτησίας της Μητρόπολης. Σε χρόνο ρεκόρ, το Υπουργικό Συμβούλιο, με απόφαση του, ημερομηνίας 15 Ιουλίου 1998, (πολύ σύντομα μετά τις Προεδρικές εκλογές) ενέκρινε, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, την αίτηση.
Όταν έγινε γνωστή η απόφαση υπήρξαν έντονες αντιδράσεις, μεταξύ άλλων και από τον Δήμο Πάφου, ο οποίος κατέθεσε και σχετική προσφυγή καθώς και από το Πολεοδομικό Συμβούλιο. Ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, εξάλλου, με σχετική γνωμάτευση του, ημερομηνίας 15 Μαρτίου 1999, (μετά από έκθεση και σχετική εισήγηση του γράφοντος) επεσήμανε σοβαρά νομικά κωλύματα στην έγκριση της ανταλλαγής και εισηγήθηκε ανάκληση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, πράγμα το οποίο έγινε με νέα απόφαση του, ημερομηνίας 28 Απριλίου 1999.
Ο Μητροπολίτης Πάφου, επανήλθε στις 29 Ιανουαρίου 2003, (19 μέρες πριν τις προεδρικές εκλογές), με νέο αίτημα του, από κοινού με τον τότε Δήμαρχο Πάφου Φειδία Σαρίκα και ζήτησαν την παραχώρηση ολόκληρης της πλατείας Μουσαλλά με σκοπό την ανέγερση καθεδρικού ναού, βυζαντινού μουσείου, δημοτικής βιβλιοθήκης, αίθουσας πολλαπλών χρήσεων και κυλικείου. Η αίτηση για άγνωστο λόγο απεσύρθη στη συνέχεια.
Ο Μητροπολίτης Πάφου επανήλθε δριμύτερος στις 4 Νοεμβρίου 2004 με νέα αίτηση του, με αίτημα την παραχώρηση ολόκληρης της πλατείας Μουσαλλά για ανέγερση καθεδρικού ναού καθώς και βυζαντινού μουσείου. Σε αντάλλαγμα παραχωρούσε και πάλιν ισάξιο μέρος του «δημοσίου κήπου».
Όταν διεφάνη ότι η αίτηση δεν είχε περιθώρια επιτυχίας, ο Μητροπολίτης Πάφου, εγκατέλειψε την ιδέα ανέγερσης καθεδρικού ναού στην πλατεία Μουσαλλά και εστράφη στην ιδέα ανέγερσης του στον δημόσιο κήπο. Την ιδέα αυτή προώθησε μετά πολλού ζήλου και ο νέος Μητροπολίτης Γεώργιος, μετά την εκλογή του Χρυσοστόμου Β’ στον αρχιεπισκοπικό θρόνο τον Νοέμβριο του 2006.
Ο «δημόσιος κήπος» είχε ενοικιαστεί μακροχρόνια από την Μητρόπολη στον Δήμο Πάφου από το 1908. Στις 17 Ιουλίου 1945 έγινε συμφωνία για πώληση του χώρου στον Δήμο Πάφου για το ποσό των Λ.Κ.1.980, με δόσεις, φαίνεται όμως ότι η συμφωνία, αρκετά χρόνια μετά και αφού είχαν πληρωθεί αρκετές δόσεις, ακυρώθηκε για άγνωστους για τον γράφοντα λόγους. Μπορώ να υποθέσω ότι οι λόγοι ήσαν «εθνικοί», δηλ. για να παραμείνει η ιδιοκτησία στην Ελληνοκυπριακή χριστιανική κοινότητα και να μην έχουν οποιοδήποτε δικαιώματα οι Τουρκοκύπριοι μουσουλμάνοι ως δημότες του Δήμου Πάφου.
Το 1955 εκδόθηκε για πρώτη φορά τίτλος στο όνομα της Μητρόπολης Πάφου και με απαίτηση του τότε μητροπολίτη Φωτίου ο χώρος περιεγράφηκε σαν «κήπος γνωστός ως δημόσιος κήπος» και όχι σαν «δημόσιος κήπος».
Λόγω της αλλαγής των πολεοδομικών ζωνών και μηδενισμό του συντελεστή δόμησης του χώρου, η Μητρόπολη απετάθη στο Δικαστήριο και εξασφάλισε αποζημιώσεις ύψους περί τα €7.8 εκατομμύρια για ουσιώδη μείωση της αξίας της περιουσίας λόγω πολεοδομικών περιορισμών. Σημειώνεται ότι ο χώρος, σαν εκκλησιαστική περιουσία, δεν μπορεί, με βάση το Σύνταγμα της Δημοκρατίας, να απαλλοτριωθεί.
Σαν αποτέλεσμα της ακύρωσης του πωλητηρίου, της λήξης της ενοικίασης και των διαφορών αναφορικά με το θέμα του καθεδρικού ναού ο «κήπος γνωστός ως δημόσιος κήπος» παρουσιάζει, εδώ και πολλά χρόνια, μια θλιβερή εικόνα εγκατάλειψης. Πολύ φοβούμαι ότι, λόγω του πείσματος των εκκλησιαστικών αρχών και της αδυναμίας εξεύρεσης μιας ευρέως αποδεκτής λύσης, η θλιβερή αυτή εικόνα θα συνεχίσει για πολλά χρόνια ακόμα.
(Ανδρέας Δ. Συμεού)
LLB, MSc(ULA), MRICS