Το Κόψιμο της Μούττης της Σαρακοστής στην Πάφο
Η Καθαρά Δευτέρα είναι μία κινητή εορτή, η οποία εξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα.
Συγκεκριμένα η Καθαρά Δευτέρα, πέφτει κάθε χρόνο στο ξεκίνημα της 7ης εβδομάδας, δηλαδή 48 μέρες πριν το Ορθόδοξο Πάσχα.
Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί καλούνται να αφήσουν πίσω τους όλες τις αμαρτωλές συνήθειες και κραιπάλες και να «καθαριστούν» πνευματικά και σωματικά. Είναι ημέρα αργίας αλλά και νηστείας που έχει ήδη ξεκινήσει “μερικώς” μια βδομάδα πριν, καθώς όλη την προηγούμενη εβδομάδα δεν τρώμε κρέας.
Η Κυριακή πριν την Καθαρά Δευτέρα ονομάζεται “της Τυροφάγου” επειδή είναι η τελευταία μέρα που τρώμε γαλακτοκομικά.
Εκτός, όμως, από τη χριστιανική σημασία της, η Καθαρά Δευτέρα είναι για πολλούς το τέλος της Αποκριάς, καθώς εκείνη την μέρα πέφτει η αυλαία για τις αποκριάτικες εορταστικές εκδηλώσεις που ξεκίνησαν την Τσικνοπέμπτη.
Την καθαρά Δευτέρα ή αλλιώς «Κούλουμα» ή «κόψιμο της μούττης της Σαρακοστής» είναι μια ημέρα εξόρμησης στη Φύση, όπου θα στηθούν τα τραπέζια με τα σαρακοστιανά εδέσματα.
Παραδοσιακά οι Παφίτες επιλέγουν για την εξόρμηση τους την παραλιακή περιοχή «του Φάρου» και τη Δημοτική Παραλία «Γεροσκήπου», την παραλιακή περιοχή «Δασούδι» Τιμής, στην παραλία «Βρέξη», την περιοχή «Αγίου Γεωργίο» Πέγειας, τη Δημοτική Πλαζ στο Λιμανάκι του Λατσιού στην Πόλη Χρυσοχούς, την παραλία στα Κούκλια και την περιοχή κοντά στο Φράγμα «Ασπρόκρεμμου» και αλλού…
Κυρίαρχη θέση στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας κατέχει η λαγάνα, η οποία είναι ένα είδος άζυμου ψωμιού που φτιάχνεται χωρίς προζύμι ή μαγιά, με χαρακτηριστικό πλατύ σχήμα, τα μυρωδάτα κουλούρια με σουσάμι και ο Χαλβάς.
Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας περιλαμβάνει επίσης, ταραμά, ταχίνι, ελιές, λαχανικά ,τουρσιά και για τους μερακλήδες θαλασσινά (καλαμάρια, χταπόδια, σουπιές) στη σχάρα, αλλά και τα όστρακα (μύδια, στρείδια ), καθώς και τα όσπρια χωρίς λάδι (παραδοσιακή φασολάδα) και φυσικά άφθονο κρασί και ζιβανία. Από το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας δεν λείπουν τα γλυκά όπως ο Χαλβάς, κανταΐφι και μπακλαβάς.
Πέταγμα χαρταετού
Η ημέρα απαιτεί μετά το φαγητό, το παραδοσιακό πέταγμα του χαρταετού (αν το επιτρέπει και ο καιρός)…
Ο σκελετός του χαρταετού κατασκευάζεται από βέργες καλαμιού, ή από ελαφρύ ξύλο ή πλαστικό, ενώ το μέρος που φέρνει αντίσταση στον αέρα από πλαστικό φύλλο ή χαρτί ή ακόμα και από ύφασμα με τεράστιες πολύχρωμες ουρές και σε ποικιλία χρωμάτων…
Η Κυρά Σαρακοστή
Ένα από τα παλαιότερα έθιμα για τη σαρακοστή και το Πάσχα είναι η Κυρά Σαρακοστή, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο το οποίο βοηθούσε «τους παλιούς» να μετρούν τις εβδομάδες που μεσολαβούσαν από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Μεγάλη Εβδομάδα.
Η Κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο, ξεκινώντας από το Σάββατο που ακολουθούσε μετά την Καθαρά Δευτέρα, η Κυρά Σαρακοστή «έχανε» ένα πόδι. Το τελευταίο μάλιστα, το οποίο κοβόταν το μεγάλο Σάββατο, σε κάποιες περιοχές το τοποθετούσαν μέσα στο ψωμί της Ανάστασης (Χριστόψωμο) και σε όποιον τύχαινε, του έφερνε καλή τύχη.
Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, η κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγµένη από χαρτί αλλά από ζυµάρι με αλάτι και νερό.