“Η συμμετοχή στην Επανάσταση δείχνει την αδιάσπαστη αίσθηση ότι οι Κύπριοι ανήκαν στο Ελληνικό Έθνος”
Μια συνέντευξη στον Αδέσμευτο για τη συμμετοχή της Κύπρου και των Παφίων στην επανάσταση του 1821…
201 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ο καθηγητής ιστορικών σπουδών του Πανεπιστημίου Νεάπολις Γιώργος Γιωργής, με συνέντευξη στον “Αδέσμευτο” αναφέρεται στη συμμετοχή της Κύπρου και της Πάφου στον αγώνα.
-Έχουν συμπληρωθεί 201 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση του 1821. Θα θέλαμε κ. καθηγητά να μάθουμε για τη συμμετοχή της Κύπρου στην επανάσταση του 1821, τόσο στην προετοιμασία της αλλά και στο πεδίο των μαχών;
Η συμμετοχή της Κύπρου στην επανάσταση του 1821 ήταν πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη. Είναι η συμβολή, το τμήμα εκείνο που διαδραματίζεται στην Κύπρο και είναι και η συμμετοχή εθελοντών στις μάχες και στους αγώνες στην Πελοπόννησο και σε άλλα μέρη. Θα ξεκινήσουμε από τη συμμετοχή της Κύπρου στη Φιλική Εταιρεία, δηλαδή όταν αρχίζει η προετοιμασία της επανάστασης θα έρθει απόστολος της Φιλικής εταιρείας στην Κύπρο, ο οποίος θα μυήσει τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό και τους Προκρίτους. Θα έρθει ένας σπουδαίος αγωνιστής από το Μέτσοβο ο Δημήτριος Ύπατρος. Γνωρίζουμε όλα αυτά γιατί στη συνέχεια θα επιβεβαιωθεί η ορκωμοσία του Κυπριανού και των προκρίτων στη Φιλική Εταιρεία με γράμμα που του απηύθυνε ο Δημήτριος Υψηλάντης όταν ανέλαβε την αρχηγεία της εταιρείας και του αγώνα για την επανάσταση. Του γράφει λοιπόν, ότι τον ενημερώνει ότι πλησιάζει η έναρξη της επανάστασης και ότι έπρεπε να μαζέψει τις εισφορές και τα εφόδια που είχε υποσχεθεί να συγκεντρώσει και να τα στείλει στην παλαιά Πάτρα της Πελοποννήσου.
Να πούμε ότι ο Κυπριανός ένας νουνεχής Αρχιεπίσκοπος είπε ότι η Κύπρος είναι πολύ κοντά στην Τουρκία για να συμμετάσχει στην Επανάσταση γι’ αυτό περιόρισε την Κύπρο στο ρόλο του προμηθευτή εφοδίων και όχι συμμετοχής στην Επανάσταση λόγω της γειτνίασης με την Μικρά Ασία. Παρόλη τη φροντίδα του Κυπριανού να μην προκαλέσει τους Τούρκους, εντούτοις όταν άρχισε η επανάσταση θα εκδοθεί γενική οδηγία για σφαγή των χριστιανών την οποία θα εκμεταλλευτεί ο Κουτσιούκ Μεχμέτ, θα καταγράψει ένα κατάλογο προγραφών για τους Αρχιερείς και τους προύχοντες της Κύπρου τους οποίους θα καλέσει στη Λευκωσία και θα τους εκτελέσει τον Ιούλιο του 1821. Πρέπει στο σημείο αυτό να πω ότι είχαμε πάρα πολλούς Κύπριους που βρίσκονταν στις ηγεμονίες και σε διάφορες πόλεις του εξωτερικού και συμμετείχαν στη Φιλική Εταιρεία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν άρχισε η επανάσταση στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες, γιατί η επανάσταση δεν άρχισε τις 25 Μαρτίου. Άρχισε στις 21 Φεβρουαρίου και στις τάξεις του στρατού του Υψηλάντη έχουμε πολλούς Κυπρίους. Έχουμε Κύπριους Ιερολοχίτες καθώς έχουμε και Κύπριους που γνωρίζουμε την παρουσία τους στην Επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες επειδή την κατέγραψε ο Βούλγαρος Ιστορικός και Διπλωμάτης Νικολάι Τοντόρο στο βιβλίο του «Η Βαλκανική διάσταση της Ελληνικής Επανάστασης» όπου αναφέρει τα ονόματα τεσσάρων Κυπρίων. Ενώ έχουμε και Κύπριους που έλαβαν μέρος στις μάχες του Δραγατσανίου και μετά την ήττα διαφεύγουν στο ρωσικό έδαφος και εκεί συλλαμβάνονται από τη τσαρική αστυνομία και καταγράφονται και από το αρχείο ακριβώς αυτής της καταγραφής έχουμε τα ονόματα τους.
-Έχουμε αριθμούς, γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι πολέμησαν τόσοι…
Ξέρουμε τα ονόματα τεσσάρων, αλλα γενικώς δεν ξέρουμε τα ονόματα των Κυπρίων Αγωνιστών του ‘21 γιατί στα εκατοντάδες έγγραφα που περιέχουν ονόματα αγωνιστών αναγράφονται απλώς με το όνομα τους και το προσωνύμιο Κύπριος και δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες.
-Υπάρχουν πληροφορίες-επίσημα κείμενα σε Ελλάδα ή και στην Κύπρο που το αποδεικνύουν;
Τα επίσημα κείμενα βρίσκονται στο αρχείο αγώνα της Εθνικής Βιβλιοθήκης, αφού με το τέλος του αγώνα κλήθηκαν οι αγωνιστές να υποβάλουν αίτημα για τη βοήθεια και την αναγνώριση της συμμετοχής τους. Από εκεί έχουμε τα ονόματα πολλών Κυπρίων και τις βεβαιώσεις του Κολοκοτρώνη, του Νικηταρά, του Πετρόμπεη και άλλων, που βεβαιώνουν τη συμμετοχή Κυπρίων στις μάχες. Εδώ να πω ότι ο πρώτος που μελέτησε και δημοσίευσε μέρος αυτών των αρχείων με τα ονόματα 80 περίπου Κυπρίων αγωνιστών ήταν ο Λόγιος Παφίτης Δικηγόρος Λοΐζος Φιλίππου που ετοίμασε μάλιστα και ένα βιβλίο για τη συμμετοχή της Κύπρου στην Ελληνική Επανάσταση αλλα δυστυχώς πέθανε και τελικά το βιβλίο εξέδωσε τρία χρόνια αργότερα η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου.
-Στην ελληνική επανάσταση έλαβαν μέρος και Παφίτες;
Στην Ελληνική Επανάσταση έχουμε και πολλούς Παφίτες που λαμβάνουν μέρος και πέρα από τη θυσία του αίματος που έχουμε στις 9 Ιουλίου με τους Παφίτες Αρχιερείς και Ιερείς που σφαγιάστηκαν στη Λευκωσία, έχουμε τους εθελοντές που έλαβαν μέρος στον αγώνα. Οι πιο πολλοί πήγαν το 1825, όμως από την αρχή έχουμε εθελοντές που δρουν στην Ελλάδα. Η Πάφος είχε την τιμή κάποιοι από αυτούς τους αγωνιστές να έχουν υπερασπιστεί την Ελευθερία στο Μεσολόγγι και με τη φροντίδα του σπιτιού της Κύπρου στην Ελλάδα έχει ανεγερθεί στον κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι μια στήλη που είναι γραμμένα 7 ονόματα Κυπρίων που γνωρίζουμε ότι έλαβαν μέρος στην πολιορκία του Μεσολογγίου από τους οποίους οι 3 είναι Παφίτες.
-Σε κάθε κρίση με την Ελλάδα και τον Ελληνισμό οι Τούρκοι είναι γνωστό ότι προχωρούν σε αντίποινα κατά Ελληνικών πληθυσμών. Υπάρχουν στοιχεία για κάτι τέτοιο στην Κύπρο κατά την Ελληνική Επανάσταση πέραν των γνωστών;
Όταν ξεκίνησε η επανάσταση ο σουλτάνος ζήτησε από τον αρχηγό της μουσουλμανικής θρησκείας την έκδοση Ιερής Απόφασης για τη σφαγή των Χριστιανών, αρνήθηκε και τότε ο σουλτάνος τον καθαίρεσε και διόρισε νέο αρχηγό ο οποίος εξέδωσε νέα Ιερή Απόφαση για τη σύλληψη και τη σφαγή όλων όσων θεωρούνταν ύποπτοι για την επανάσταση, και έτσι ξεκίνησαν οι σφαγές στη Σμύρνη, στις Κυδωνίες, στην Κύπρο που εκμεταλλεύτηκε ο τούρκος διοικητής αυτή την οδηγία γιατί ο σουλτάνος ήθελε να περιστείλει στη γένεση της, την επανάσταση. Ο σουλτάνος Μαχμούτ δεν αποδέχτηκε ποτέ την επανάσταση και όταν τον πίεζαν οι μεγάλες δυνάμεις μετά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου να αποδεχτεί έστω αυτονομία της Ελλάδας το μόνο που δεχόταν ήταν να δώσει αμνηστία, δε δεχόταν την ίδρυση έστω ημιαυτόνομου ελληνικού κράτους.
Η Κύπρος δεν υπάρχει εθνική εξόρμηση ή ελληνικός αγώνας που να μην είναι παρούσα με εθελοντές. Έχουμε εθελοντές στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, εθελοντές στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, στο Μακεδονικό αγώνα, στο έπος του ‘40. Η Τουρκία σε περιόδους κρίσεως με την Ελλάδα εκμεταλλεύεται αυτές τις κρίσεις για να επιδοθεί σε βίαιες πράξεις εναντίον των Ελλήνων είτε απελαύνοντας όσους είχαν ελληνικό διαβατήριο, είτε απαγορεύοντας στα ελληνικά πλοία να πλησιάζουν στα λιμάνια της αυτοκρατορίας, είτε εξαναγκάζοντας όσους ήταν Έλληνες υπήκοοι να επανέλθουν στο καθεστώς του Ραγιά.
-Σήμερα 200 και πλέον χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση τι σημαίνει αυτή η συμμετοχή για την Κύπρο;
Η συμμετοχή στην Επανάσταση δείχνει την αδιάσπαστη αίσθηση ότι οι Κύπριοι ανήκαν στο Ελληνικό Έθνος, είναι χαρακτηριστικό ότι μερικοί από τους φυγάδες που έφυγαν από την Κύπρο το 1821 διέφυγαν στην Ευρώπη-στη Ρώμη κατ΄ άλλους στη Μασσαλία-όπου τον Δεκέμβριο του 1821 υπέγραψαν μια διακήρυξη για την ελευθερία της Κύπρου μετά των αδελφών Ελλήνων. Άρα η Κύπρος είναι πάντα τμήμα του Έθνους και έτσι βιώνει και την επανάσταση και κάθε εθνική εξόρμηση.